5 nguyên tắc bảo hiểm quan trọng bạn cần biết khi tham gia bảo hiểm

Hiểu rõ các nguyên tắc bảo hiểm là nền tảng thiết yếu để bạn có thể lựa chọn sản phẩm phù hợp và đảm bảo được quyền lợi tối đa khi tham gia bảo hiểm. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các nguyên tắc bảo hiểm quan trọng bạn cần nắm rõ trước khi tham gia bất kì sản phẩm bảo hiểm nào.

1. Nguyên tắc trung thực tuyệt đối

Theo nguyên tắc trung thực tuyệt đối, tất cả các bên tham gia hợp đồng bảo hiểm đều có nghĩa vụ cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác. Đảm bảo sự tin tưởng giữa các bên và trung thực tuyệt đối. Tôn trọng và thực hiện nghiêm túc nguyên tắc này là trách nhiệm chung của tất cả các bên liên quan.

Về bản chất, hoạt động bảo hiểm là việc bán sự cam kết của công ty bảo hiểm cho người tham gia bảo hiểm. Khách hàng là người đưa ra các yêu cầu bảo hiểm cho mình, còn doanh nghiệp bảo hiểm là phía cam kết chấp nhận bảo hiểm thông qua hợp đồng bảo hiểm. Chính vì thế, trường hợp các thông tin do một trong hai bên cung cấp không chính xác sẽ gây phương hại đến quyền lợi của bên còn lại.

Để đảm bảo quyền lợi của cả hai bên, tránh trường hợp trục lợi bảo hiểm hoặc trường hợp doanh nghiệp cung cấp bảo hiểm không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình khi người tham gia bảo hiểm gặp rủi ro không mong muốn, nguyên tắc trung thực tuyệt đối là nguyên tắc quan trọng được áp dụng trong các hoạt động bảo hiểm đối với cả người tham gia bảo hiểm cũng như công ty bảo hiểm.

1.1. Đối với bên mua bảo hiểm

Người tham gia bảo hiểm có bổn phận khai báo đầy đủ và chính xác tất cả các thông tin liên quan đến rủi ro mà mình muốn bảo hiểm. Điều này bao gồm tất cả các thông tin mà công ty bảo hiểm cần biết để đánh giá đúng rủi ro và đưa ra mức phí bảo hiểm hợp lý. Nếu người mua bảo hiểm cố tình che giấu hoặc khai báo không đúng sự thật, công ty bảo hiểm có quyền từ chối bồi thường khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Một số thông tin quan trọng và cơ bản của một vài loại bảo hiểm:

• Bảo hiểm nhà: Nguyên vật liệu xây dựng loại gì, thiết kế như thế nào, vị trí ở đâu,…
• Bảo hiểm con người: Tuổi tác, nghề nghiệp, tình trạng sức khỏe, tiền sử ốm đau, bệnh tật,…
• Bảo hiểm ô tô: Loại xe gì, thời gian đã sử dụng bao lâu, giá trị của xe,…

Trung thực tuyệt đối là một nguyên tắc bảo hiểm quan trọng

1.2. Đối với doanh nghiệp bảo hiểm

Doanh nghiệp bảo hiểm cần tuân thủ nguyên tắc trung thực tuyệt đối bằng cách cung cấp đầy đủ và chính xác tất cả các thông tin có liên quan đến hợp đồng bảo hiểm như quyền lợi bảo hiểm, số tiền bảo hiểm, phí bảo hiểm, điểm loại trừ, giải thích chi tiết điều khoản và các thắc mắc cho người tham gia bảo hiểm.

Nguyên tắc này đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quan hệ hợp đồng giữa các bên, giúp xây dựng lòng tin và bảo vệ quyền lợi của cả hai bên trong quá trình tham gia bảo hiểm. 

>> Tìm hiểu thêm cách chọn doanh nghiệp bảo hiểm uy tín

2. Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm

Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm (Insurable Interest) là một nguyên tắc cơ bản trong ngành bảo hiểm, yêu cầu người mua bảo hiểm phải có một mối quan hệ hợp pháp với đối tượng được bảo hiểm, và mối quan hệ này phải mang tính chất tài chính hoặc tình cảm đủ để họ chịu thiệt hại nếu rủi ro xảy ra.

Cụ thể, nguyên tắc này có nghĩa là:

• Người mua bảo hiểm: Phải chứng minh rằng họ có quyền lợi hợp pháp hoặc tài chính đối với tài sản, người, hoặc sự kiện mà họ muốn bảo hiểm. Nếu không có quyền lợi này, hợp đồng bảo hiểm có thể bị coi là vô hiệu.
• Thời điểm áp dụng: Đối với bảo hiểm tài sản, quyền lợi có thể được bảo hiểm phải tồn tại tại thời điểm xảy ra tổn thất. Đối với bảo hiểm nhân thọ, quyền lợi này phải tồn tại tại thời điểm ký kết hợp đồng bảo hiểm.

Ví dụ:

• Bảo hiểm tài sản: Người sở hữu một ngôi nhà có quyền lợi bảo hiểm đối với ngôi nhà đó vì nếu ngôi nhà bị hư hại, họ sẽ chịu thiệt hại tài chính.
• Bảo hiểm nhân thọ: Một người có thể mua bảo hiểm nhân thọ cho bản thân mình hoặc cho người mà họ phụ thuộc về tài chính, như vợ/chồng hoặc con cái.

Nguyên tắc này giúp đảm bảo rằng bảo hiểm được sử dụng như một công cụ quản lý rủi ro thực sự, thay vì trở thành một hình thức đầu cơ.

3. Nguyên tắc bồi thường 

Nguyên tắc bồi thường (Principle of Indemnity) là nguyên tắc quy định trách nhiệm của công ty bảo hiểm trong việc bồi thường thiệt hại cho người được bảo hiểm khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra.

Theo nguyên tắc này, công ty bảo hiểm chỉ bồi thường cho người được bảo hiểm mức thiệt hại thực tế mà họ đã gánh chịu,, đảm bảo khôi phục được tình trạng tài chính của bên mua bảo hiểm trở lại như trước khi rủi ro xảy ra. Số tiền bồi thường sẽ không nhiều hơn so với tổn thất, thiệt hại của bên được bảo hiểm phải gánh chịu.

Số tiền bồi thường phải tuân theo nguyên tắc bồi thường trong bảo hiểm

Ví dụ áp dụng trong các loại bảo hiểm:

• Bảo hiểm tài sản: Ví dụ, nếu một chiếc xe bị hư hỏng trong một vụ tai nạn, người được bảo hiểm sẽ được bồi thường cho chi phí sửa chữa hoặc giá trị của chiếc xe nếu nó bị mất toàn bộ, nhưng không được nhận nhiều hơn giá trị của chiếc xe đó.
• Bảo hiểm trách nhiệm: Bồi thường cho người thứ ba bị thiệt hại do hành động của người được bảo hiểm, nhưng cũng chỉ giới hạn trong mức tổn thất thực tế.

Các trường hợp cần lưu ý:

• Nếu người được bảo hiểm tham gia cùng một lúc nhiều hợp đồng bảo hiểm được cung cấp bởi 1 hoặc nhiều các công ty bảo hiểm khác nhau thì tổng số tiền người này được chi trả, bồi thường từ mọi hợp đồng đó không được nhiều hơn giá trị tổn thất.
• Khấu trừ và đồng bảo hiểm: Một số hợp đồng bảo hiểm có quy định về khoản khấu trừ (deductible) hoặc yêu cầu người được bảo hiểm chịu một phần chi phí (co-insurance). Điều này đảm bảo người được bảo hiểm có động lực giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tài sản của mình.

Nguyên tắc bồi thường giúp ngăn ngừa tình trạng "trục lợi bảo hiểm" và đảm bảo rằng mục đích chính của bảo hiểm là bù đắp thiệt hại chứ không phải tạo ra lợi nhuận cho người được bảo hiểm.

4. Nguyên tắc thế quyền

Nguyên tắc thế quyền (Subrogation Principle) là một nguyên tắc quan trọng trong bảo hiểm, đặc biệt trong bảo hiểm tài sản và trách nhiệm. Theo nguyên tắc này, sau khi đã bồi thường cho người được bảo hiểm, công ty bảo hiểm có quyền thay mặt người được bảo hiểm để đòi lại số tiền bồi thường từ bên thứ ba nếu bên thứ ba là người chịu trách nhiệm gây ra tổn thất.

Khi gặp rủi ro do bên thứ ba gây ra, bên tham gia bảo hiểm có trách nhiệm ủy quyền, cung cấp các chứng từ, giấy tờ liên quan cho công ty bảo hiểm. Ví dụ như bằng chứng, biên bản vụ việc chứng minh người thứ ba gây ra thiệt hại.

Mục đích của nguyên tắc bao gồm:

• Đảm bảo rằng người gây ra tổn thất cuối cùng phải chịu trách nhiệm tài chính.
• Tránh tình trạng người được bảo hiểm nhận được "kép" bồi thường từ cả công ty bảo hiểm và bên thứ ba, đảm bảo rằng người được bảo hiểm chỉ được bồi thường một lần cho tổn thất của mình.
• Giúp công ty bảo hiểm giảm thiểu chi phí bồi thường bằng cách thu hồi lại một phần hoặc toàn bộ số tiền đã bồi thường từ bên thứ ba.

Ví dụ, nếu một người được bảo hiểm xe ô tô bị thiệt hại do tai nạn gây ra bởi lỗi của bên thứ ba, công ty bảo hiểm có thể bồi thường cho người được bảo hiểm theo hợp đồng. Sau đó, công ty bảo hiểm có quyền yêu cầu bên thứ ba (hoặc công ty bảo hiểm của bên thứ ba) bồi thường lại số tiền đó.

Nguyên tắc thế quyền cũng là một nguyên tắc bảo hiểm cần lưu ý

Nguyên tắc thế quyền chỉ được áp dụng trong trường hợp có một bên thứ ba chịu trách nhiệm pháp lý cho tổn thất. Người được bảo hiểm không được tự ý từ bỏ quyền yêu cầu bên thứ ba bồi thường, nếu không công ty bảo hiểm có thể từ chối chi trả.

Nguyên tắc thế quyền giúp bảo vệ quyền lợi của công ty bảo hiểm, đồng thời đảm bảo tính công bằng trong việc xử lý các yêu cầu bồi thường, và duy trì sự ổn định tài chính của hệ thống bảo hiểm.

5. Nguyên tắc rủi ro ngẫu nhiên 

Nguyên tắc rủi ro ngẫu nhiên là một trong những nguyên tắc cơ bản trong hoạt động bảo hiểm, quy định rằng bảo hiểm chỉ bảo vệ những rủi ro mang tính ngẫu nhiên, không lường trước được, chứ không bảo vệ những rủi ro chắc chắn xảy ra hoặc đã xảy ra.

Nguyên tắc này giúp đảm bảo tính công bằng, tránh các trường hợp trục lợi bảo hiểm, gây ảnh hưởng đến bên tham gia bảo hiểm cũng như công ty bảo hiểm.

• Rủi ro ngẫu nhiên: Rủi ro được bảo hiểm phải là một sự kiện không có tính chắc chắn, nghĩa là có thể xảy ra hoặc không xảy ra. Ví dụ, trong bảo hiểm cháy nổ, việc ngôi nhà có thể bị cháy là một rủi ro ngẫu nhiên, không thể biết trước.
• Không có lợi ích tài chính từ sự kiện xảy ra: Người mua bảo hiểm không được có lợi ích tài chính hoặc mong đợi sự kiện rủi ro xảy ra. Nếu người được bảo hiểm cố ý gây ra sự kiện để nhận tiền bảo hiểm, hành động đó sẽ vi phạm nguyên tắc rủi ro ngẫu nhiên và có thể bị coi là gian lận.
• Sự kiện không phải là tất yếu: Nếu một sự kiện chắc chắn sẽ xảy ra, thì nó không phải là rủi ro ngẫu nhiên và không thể được bảo hiểm. Ví dụ, bảo hiểm cho một ngôi nhà đã bị thiệt hại hoặc bảo hiểm cho một người đã mắc bệnh không phải là rủi ro ngẫu nhiên.

Hi vọng bài viết trên đã cung cấp thông tin hữu ích về các nguyên tắc bảo hiểm quan trọng cần hiểu rõ trước khi tham gia bất kỳ loại hình bảo hiểm nào. Nắm rõ các nguyên tắc bảo hiểm này sẽ giúp bạn đảm bảo được lợi ích của mình khi tham gia bảo hiểm, tránh gặp phải những rắc rối không cần thiết, giúp bạn an tâm hơn trong cuộc sống và tận hưởng những giá trị tốt đẹp mà bảo hiểm mang lại.