Người được bảo hiểm là gì? Quyền lợi và nghĩa vụ của người được bảo hiểm

Người được bảo hiểm là gì? Đây là một trong những câu hỏi thường gặp khi chúng ta bắt đầu tìm hiểu về lĩnh bảo hiểm, một lĩnh vực tương đối phức tạp và cũng có rủi ro. Do đó, việc hiểu rõ về khái niệm này không chỉ giúp chúng ta bảo vệ bản thân và tài sản mình, mà còn tránh được những hiểu nhầm và rắc rối trong quá trình tham gia bảo hiểm. Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về khái niệm, quyền lợi và nghĩa vụ của người được bảo hiểm trong bài viết dưới đây! 

Người được bảo hiểm là gì? 

Tại Khoản 25, Điều 4, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 giải thích “Người được bảo hiểm là tổ chức, cá nhân có tài sản, trách nhiệm dân sự, sức khỏe, tính mạng, nghĩa vụ hoặc lợi ích kinh tế được bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm”. Người được bảo hiểm có thể đồng thời là người thụ hưởng. 

Có thể hiểu rằng, Người được bảo hiểm là người có tính mạng, tình trạng sức khỏe, tài sản có thể bị rủi ro de dọa hoặc phần trách nhiệm dân sự có thể bị phát sinh và được bảo hiểm bằng việc ký kết một hợp đồng giữa người bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm. Trong đó: 

Người tham gia bảo hiểm là người đứng ra kí kết hợp đồng nhằm tham gia bảo hiểm cho chính mình hoặc mua cho người thứ 3. Người tham gia có trách nhiệm đóng phí, khai báo rủi ro và thông báo thiệt hại.  

• Nếu mua cho chính mình, thì người tham gia bảo hiểm cũng chính là người được bảo hiểm.  

• Nếu mua cho người thứ ba, thì người tham gia bảo hiểm và người được bảo hiểm là hai chủ thể độc lập  

Người bảo hiểm là tổ chức, cá nhân có đầy đủ tư cách pháp nhân được nhà nước cho phép tiến hành hợp đồng bảo hiểm, thu phí, lập quỹ và tiến hành bồi thường cho đối tượng được bảo hiểm khi có rủi ro xảy ra.  

Người được bảo hiểm có thể là người hưởng thụ không? 

Trong bảo hiểm con người, người được bảo hiểm có thể là người thụ hưởng, tùy thuộc vào chỉ định của bên mua bảo hiểm.  

Tại Khoản 1, Điều 34, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định: Bên mua bảo hiểm có quyền lợi có thể được bảo hiểm đối với những người sau đây: 

• Bản thân bên mua bảo hiểm; 

• Vợ, chồng, cha, mẹ, con của bên mua bảo hiểm; 

• Anh ruột, chị ruột, em ruột hoặc người khác có quan hệ nuôi dưỡng, cấp dưỡng với bên mua bảo hiểm; 

• Người có quyền lợi về tài chính hoặc quan hệ lao động với bên mua bảo hiểm; 

• Người được bảo hiểm đồng ý bằng văn bản cho bên mua bảo hiểm mua bảo hiểm sức khỏe cho mình 

Và theo Khoản 26, Điều 4, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022: “Người thụ hưởng là tổ chức, cá nhân được bên mua bảo hiểm hoặc người được bảo hiểm chỉ định để nhận tiền bảo hiểm theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.” 

Như vậy, nếu bên mua bảo hiểm chỉ định người được bảo hiểm cũng là người hưởng thụ trong hợp đồng thì hai chủ thể này là một.  

Quyền lợi của người được bảo hiểm 

Là một chủ thể tham gia trong hợp đồng hiểm, người được bảo hiểm có các quyền lợi nhất định theo luật pháp quy định.  

Nếu người được bảo hiểm chính là người tham gia bảo thì người được bảo hiểm có các quyền và nghĩa vụ sau đây 

• Yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm giải thích các điều kiện, điều khoản bảo hiểm; cấp giấy chứng nhận bảo hiểm hoặc đơn bảo hiểm 

• Yêu cầu doanh nghiệp bồi thường trong trường hợp có sự kiện bảo hiểm phát sinh cho người được hưởng thụ.  

• Được nhận số tiền bảo hiểm dựa trên những tổn thất thực tế của người được bảo hiểm và thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm (trong trường hợp người được bảo hiểm cũng là người thụ hưởng)  

• Được hỗ trợ chi phí khám sức khỏe theo quy định trong hợp đồng bảo hiểm.  

• Trong trường hợp, người được bảo hiểm cũng là người hưởng thụ qua đời, tiền bảo hiểm sẽ được trả cho người thừa kế hợp pháp ghi trong hợp đồng bảo hiểm. 

Nghĩa vụ và trách nhiệm của người được bảo hiểm 

Khi người được bảo hiểm là bên mua bảo hiểm thì người được bảo hiểm có các nghĩa vụ sau đây:  

• Kê khai đầy đủ, trung thực mọi thông tin có liên quan đến hợp đồng bảo hiểm theo yêu cầu của doanh nghiệp bảo hiểm 

• Đóng phí bảo hiểm đầy đủ, theo thời hạn và phương thức đã thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm 

• Thông báo những trường hợp có thể làm tăng rủi ro hoặc làm phát sinh thêm trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm trong quá trình thực hiện hợp đồng bảo hiểm theo yêu cầu của doanh nghiệp bảo hiểm; 

• Thông báo cho doanh nghiệp bảo hiểm về việc xảy ra sự kiện bảo hiểm theo thoả thuận trong hợp đồng bảo hiểm 

Một số lưu ý đối với người được bảo hiểm 

Thứ nhất, người được bảo hiểm phải trực tiếp kí trong hồ sơ bảo hiểm. Nếu kí thay bắt buộc phải có giấy ủy quyền theo quy định của pháp luật. Nếu không có giấy ủy quyền kí thay, hợp đồng bảo hiểm có thể bị vô hiệu và người được bảo hiểm sẽ không được nhận bồi thường khi có sự kiện bảo hiểm phát sinh.  

Thứ hai, không được tự do thay đổi người được bảo hiểm trong một hợp đồng bảo hiểm 

Thứ ba, người được bảo hiểm có trách nhiệm cung cấp thông tin cho doanh nghiệp bảo hiểm một cách trung thực, chính xác. Và đây là điều vô cùng quan trọng. Nếu người được bảo hiểm cố ý cung cấp sai lệch thông tin về rủi ro để được trả tiền bảo hiểm hoặc bồi thường thì doanh nghiệp bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng bảo hiểm và thu phí bảo hiểm đến thời điểm đình chỉ. Điều này đã được quy định tại Khoản 2, Điều 22, Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022). 

Thứ tư, khi người được bảo hiểm có thay đổi bất kì thông tin cá nhân gì cần thông báo kịp thời cho doanh nghiệp bảo hiểm.  

Thứ năm, trong các trường hợp sau đây, doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường hay chi trả cho bên mua bảo hiểm:  

• Người được bảo hiểm chết do tự tử trong thời hạn 02 năm kể từ ngày nộp khoản phí bảo hiểm đầu tiên hoặc kể từ ngày hợp đồng bảo hiểm khôi phục hiệu lực. 

• Người được bảo hiểm chết do lỗi cố ý của bên mua bảo hiểm hoặc lỗi cố ý của người thụ hưởng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này. 

• Người được bảo hiểm bị thương tật vĩnh viễn do lỗi cố ý của chính bản thân người được bảo hiểm hoặc bên mua bảo hiểm hoặc người thụ hưởng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này. 

• Người được bảo hiểm chết do bị thi hành án tử hình. 

Như vậy, chúng ta đã cùng nhau khám phá khái niệm "người được bảo hiểm là gì" và nhận thấy tầm quan trọng của việc hiểu rõ về khái niệm này cũng như nắm rõ các quyền lợi, trách nhiệm của chủ thể này trong một hợp đồng bảo hiểm. Người được bảo hiểm không chỉ là những cá nhân đơn thuần mua một hợp đồng bảo hiểm, mà chính là những người đang xây dựng sự an toàn, ổn định.